خودروهای اتوماتیک رانندگی را آسان و لذت‌بخش کرده‌اند، اما در شرایط اضطراری مانند روشن نشدن موتور، روش برخورد با آن‌ها کاملاً با خودروهای دنده دستی تفاوت دارد. بسیاری از رانندگان به اشتباه فکر می‌کنند که راه انداختن خودروی اتوماتیک خاموش با هل دادن همانند خودروهای دستی امکان‌پذیر است.
این باور غلط می‌تواند آسیب‌های بسیار جدی و پرهزینه‌ای به گیربکس اتوماتیک وارد کند. درک تفاوت‌های اساسی در طراحی و عملکرد دو نوع گیربکس به شما کمک می‌کند تا در زمان بحران، تصمیمی درست برای حفظ سلامت خودرو بگیرید.
عدم وجود پدال کلاچ در خودروهای اتوماتیک تنها تفاوت ظاهری نیست و این تفاوت در ساختار داخلی گیربکس، فرآیند روشن شدن با هل دادن را به عملی غیرممکن و مخرب تبدیل می‌کند. در ادامه دلایل این ممنوعیت، راهکارها و نکات کلیدی در مورد جابه‌جایی اضطراری خودروی اتوماتیک را بررسی می‌کنیم.
مراحل و نکات جابه‌جایی اضطراری خودروی اتوماتیک با هل دادن
هل دادن خودروی اتوماتیک تنها برای جابه‌جایی آن در مسافت بسیار کوتاه و کم سرعت، آن هم صرفاً برای خارج کردن خودرو از مسیر ترافیک مجاز شمرده می‌شود. این کار به هیچ عنوان برای روشن کردن موتور کاربرد ندارد.
- سوئیچ را باز کنید: سوئیچ را در وضعیت روشن قرار دهید تا قفل فرمان آزاد شود و سیستم‌های الکتریکی اولیه فعال گردند.
- دنده را در حالت N قرار دهید: دسته‌دنده را روی حالت N (خلاص) بگذارید تا گیربکس از چرخ‌ها جدا شود. این کار از وارد شدن فشار غیرضروری به سیستم انتقال قدرت جلوگیری می‌کند.
- ترمز دستی را آزاد کنید: ترمز دستی را پایین بکشید و آماده حرکت شوید.
- هل دادن: با کمک افراد دیگر خودرو را با سرعت بسیار کم و برای مسافتی محدود (حداکثر ۲ تا ۴ متر) هل دهید تا از محل نامناسب خارج شود.
- اجتناب از بکسل کردن طولانی: اگر نیاز به جابه‌جایی طولانی‌تر دارید به هیچ عنوان خودروی اتومات را بکسل نکنید. بکسل کردن طولانی مدت و با سرعت بالا در حالت خلاص، به دلیل عدم چرخش پمپ روغن گیربکس باعث سایش و آسیب‌های جدی می‌شود.
- استفاده از کفی یا یدک‌کش: بهترین و مطمئن‌ترین راهکار برای جابه‌جایی خودروی اتوماتیک خاموش، استفاده از کفی خودروبر است که تمامی چرخ‌های خودرو را از زمین بلند می‌کند و از چرخش بدون روغن‌کاری قطعات گیربکس جلوگیری می‌نماید.
در نظر داشته باشید که هل دادن خودروی اتوماتیک برای مسافت طولانی یا با سرعت زیاد، باعث آسیب دیدن گیربکس می‌شود.
روشن کردن ماشین اتومات با هل دادن
چرا هل دادن خودروی اتوماتیک برای روشن کردن آن اشتباه است؟
تفاوت‌های بنیادین در طراحی گیربکس‌های اتوماتیک فرآیند روشن کردن با هل دادن را ناممکن می‌سازد. گیربکس‌های اتوماتیک برخلاف گیربکس‌های دستی که به سادگی با رها کردن کلاچ نیرو را به موتور منتقل می‌کنند، ساختار پیچیده‌تری دارند.
مکانیزم انتقال قدرت متفاوت
گیربکس‌های دستی از طریق دیسک و صفحه کلاچ ارتباط مکانیکی مستقیمی بین چرخ‌ها و موتور ایجاد می‌کنند. رها کردن کلاچ در دنده‌های بالا، نیروی چرخشی چرخ‌ها را مستقیماً به میل لنگ منتقل کرده و باعث استارت خوردن موتور می‌شود. در گیربکس‌های اتوماتیک این ارتباط مکانیکی توسط قطعه‌ای به نام مبدل گشتاور (توربین) و پمپ روغن هیدرولیک انجام می‌گیرد.
پمپ روغن و نقش آن در گیربکس اتوماتیک
برای اینکه گیربکس اتوماتیک بتواند دنده‌ای را درگیر کند به فشار روغن بالا نیاز دارد. این فشار توسط پمپ روغن گیربکس ایجاد می‌شود. نکته کلیدی اینجا است که در اغلب خودروهای اتوماتیک پمپ روغن تنها زمانی شروع به کار می‌کند که موتور روشن باشد. وقتی موتور خاموش است و شما خودرو را هل می‌دهید، پمپ روغن کار نمی‌کند و گیربکس خشک می‌ماند.
آسیب به چرخ‌دنده‌ها و اصطکاک داخلی
چرخاندن چرخ‌ها بدون وجود فشار روغن کافی باعث حرکت خشک قطعات داخلی، ایجاد اصطکاک و سایش جدی در چرخ‌دنده‌های ظریف گیربکس می‌شود. این سایش شدید به سرعت بخش‌های مهم گیربکس را از بین می‌برد و خودرو را به یک تعمیرگاه گیربکس اتومات در کرج خواهد کشاند. هزینه‌های تعمیر گیربکس اتوماتیک ناشی از این آسیب، بسیار بالا خواهد بود.
روش صحیح روشن کردن خودروی اتوماتیک خاموش
به جای هل دادن از روش‌های ایمن و استاندارد استفاده کنید. این روش‌ها شامل انتقال نیروی الکتریکی به باتری یا بکسل کردن اصولی است.
- استفاده از کابل باتری (جامپ استارت)
ایمن‌ترین و رایج‌ترین راه برای روشن کردن یک خودروی اتوماتیک خاموش، استفاده از کابل و اتصال آن به خودروی دیگر به شمار می‌رود. در ۹۹ درصد موارد روشن نشدن خودروی اتوماتیک ناشی از ضعیف شدن یا خالی شدن باتری است. انتقال جریان الکتریکی مناسب موتور را به سادگی روشن می‌کند.
- بکسل کردن خودروی اتوماتیک
بکسل کردن خودروی اتوماتیک باید با رعایت محدودیت‌های سرعت و مسافت انجام گیرد تا آسیب به گیربکس وارد نشود.
- روش درست بکسل: این روش ایمن‌ترین راه است. در این حالت خودرو کاملاً روی یک صفحه قرار گرفته و هیچ‌کدام از چرخ‌های آن با زمین تماس ندارند.
- بکسل با چرخ‌های روی زمین: اگر از یدک‌کش‌های سنتی استفاده می‌شود، چرخ‌های محرک (در خودروهای دیفرانسیل جلو، چرخ‌های جلو؛ در دیفرانسیل عقب، چرخ‌های عقب) باید از زمین بلند شوند. این کار از چرخش محور محرک و در نهایت آسیب دیدن گیربکس جلوگیری می‌کند. اگر مجبور به بکسل با چرخ‌های روی زمین هستید، دنده را در حالت N قرار دهید و سرعت بکسل از حد مجاز (معمولاً کمتر از ۵۰ کیلومتر بر ساعت) فراتر نرود. برای مسافت‌های طولانی بکسل کردن کاملاً ممنوع است.
به یاد داشته باشید که هرگونه کار غیر اصولی برای روشن کردن یا جابه‌جایی خودروی اتوماتیک، می‌تواند به صدمات جبران‌ناپذیری منجر شود. همیشه برای مسائل فنی و تعمیر گیربکس اتوماتیک از تعمیرکار حرفه‌ای کمک بگیرید.
نکات مهم بکسل کردن برای مسافت‌های کوتاه (در صورت نبود یدک‌کش)
اگر مجبور به بکسل کردن خودروی اتوماتیک با یک خودروی دیگر هستید:
- دنده روی N: اطمینان حاصل کنید که دنده کاملاً روی N قرار دارد.
- سرعت بسیار پایین: سرعت بکسل کردن نباید از ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر بر ساعت بیشتر شود.
- مسافت محدود: مسافت بکسل کردن نباید از ۵ تا ۱۰ کیلومتر بیشتر شود. هرگونه مسافت طولانی‌تر یا سرعت بالاتر به دلیل عدم روغن‌کاری، گیربکس را از بین می‌برد.
به خاطر داشته باشید که هزینه تعمیر گیربکس اتوماتیک بسیار سنگین خواهد بود. برای جلوگیری از این هزینه‌های اضافی همیشه از روش‌های استاندارد و ایمن برای جابه‌جایی خودروی خاموش اتوماتیک استفاده کنید و هرگز سعی نکنید آن را با هل دادن روشن نمایید.
روشن کردن ماشین اتومات با هل دادن
جمع‌بندی
برخلاف خودروهای دنده دستی سیستم پیچیده‌ی گیربکس اتوماتیک برای فعال شدن به فشار روغن هیدرولیک وابسته است که تنها با روشن بودن موتور تأمین می‌شود. هل دادن خودرو در حالتی که پمپ روغن غیرفعال است، باعث سایش خشک قطعات ظریف داخلی می‌شود و آسیب‌های پرهزینه و جبران‌ناپذیری به گیربکس وارد می‌کند.
بنابراین اگر خودروی اتوماتیک شما روشن نشد، تنها از روش‌های ایمن مانند جامپ استارت (استفاده از کابل باتری) یا بکسل صحیح (ترجیحاً با کفی) استفاده کنید. هل دادن فقط برای جابه‌جایی اضطراری خودرو در مسافت‌های بسیار کوتاه و کم سرعت، آن هم با دنده خلاص (N)، مجاز است.
همیشه برای مشکلات جدی، به یک تعمیرگاه گیربکس اتومات در تهران مراجعه کنید تا از هزینه‌های سنگین ناشی از اقدامات نادرست پیشگیری کنید.
نظرات کاربران